Historia karate

Historia karate. Powszechnie uważa się, że ojczyzną karate jest Japonia.

Czasy starożytne i średniowiecze.

Światem od zawsze rządzi prawo silniejszego, a rywalizacja rozpoczęła się już od momentu powstania pierwszych organizmów żywych. Stawką w tej walce było własne życie, a przetrwać miały szansę tylko najsilniejsze osobniki. Walka nie jest więc tworem cywilizacji, walka jest częścią natury. Ponieważ rozwój człowieka podlegał tym samym, co i rozwój zwierząt, brutalnym prawom życia, walka leży więc też w jego naturze. Wraz z ewolucją człowieka rozwijały się różne, coraz wymyślniejsze, a tym samym doskonalsze formy walki i obrony. Sztuki walki powstały na bazie jednego z pierwotnych instynktów ludzkich: instynktu bezpieczeństwa własnego. Instynkt ten nakazywał prymitywnemu człowiekowi, który nie posiadał efektywnej broni, bronić się przy pomocy ruchów części ciała. Człowiek tworzył więc systemy obronne wykorzystujące specyfikę dostępnych środków i naturalnych warunków, która rozwijał w miarę upływu czasu. Pojedyncze techniki grupowały się w systemy, a później przekształcały w sztuki walki. Skuteczne techniki były przekazywane i udoskonalane między członkami grup a także z pokolenia na pokolenie.

Historia Karate

Pierwotne formy walki be użycia broni opierały się na wykorzystaniu samego ciała człowieka i kończyn – pięści, łokci, kolan, stóp i głowy, które odpowiednio przygotowane stanowić mogły śmiertelną broń. Od tysiącleci prym w opracowywaniu i doskonaleniu sposobów walki bez broni wiedli mieszkańcy Dalekiego Wschodu. Ludzie zamieszkujący obecne tereny Chin, Japonii, Wietnamu czy Korei wytworzyli takie techniki walki, że Europejczyk – człowiek uważający się za cywilizowanego i światłego mieszkańca globu – był w stanie uwierzyć, iż są to magiczne sztuczki, a nie ludzkie ciało w perfekcyjny sposób zmienione na śmiercionośną broń.

Odkryto również, iż systematyczny trening sztuki walki jest jednocześnie doskonałym sposobem poprawienia i utrzymania ogólnej kondycji fizycznej i psychicznej, a tym samym zdrowia, co jest receptą na długowieczność.

Najstarsze wzmianki o chińskich technikach walki pochodzą z epoki neolitu, czyli z około 4000 lat p.n.e. Według legendy Żółty Cesarz Huang Ti miał pokonać swego wroga Chi Yuo stosując technikę walki Go Ti, polegającą na przebiciu przeciwnika rogami na hełmie. Nie ma innych dowodów historycznych potwierdzających prawdziwość tej legendy, nie ma więc pewności, że pierwsze utrwalone (i nazwane) formy sztuki wojennej pochodzą z czasów Żółtego Cesarza.

Książe

Następnym śladem prehistorii sztuk walki są zapisy wykonane na kościach, pochodzące z czasów dynastii Shang (ok. 1523-1027 p.n.e.). Potwierdzają one istnienie techniki Go Ti, a także opisują jak pewne techniki walki przekształciły się w taniec sławiący siłę, męstwo i zwycięstwo, będący jednocześnie formą treningu. W następnych wiekach sztuki walki ewoluują i stają się coraz bardziej różnorodne i wyrafinowane. Powstały metody treningu pojedynczych ludzi a także formacji wojskowych. Jednym z najstarszych kompletnych systemów walki, służących takiemu celowi, jest technika, która pojawiła się pod nazwami Shang Pu, Shuai Go i Sho Pu. Powstała ona około VI w. p.n.e. Po dodaniu elementów wniesionych o tysiąc lat później przez najeźdźców mongolskich, powstał z niej ówczesny styl walki LungHuaChuan. Jest to usystematyzowany metodycznie zespól chwytów, rzutów i uderzeń, który stał się on jedną z podwalin późniejszych sztuk walki Ju-Jitsu i Judo. Równolegle rozwijało się także Chin Na – w epoce Konfucjusza i LaoTsu sztuki walki powiązano ze strzelaniem z łuku i jazdą konną.

W tym też czasie zaczął rozwijać się ludowy nurt sztuki walki, ćwiczony przez tajne stowarzyszenia i w opozycji do władzy. Spowodowało to powstanie nowych rodzajów oręża, gdyż do celów bojowych zaczęto więc adaptować narzędzia rolnicze, a nawet sprzęty domowego użytku. Ożywienie zainteresowania sztuką walki było dziełem człowieka znanego jako HuaTuo, lekarz żyjącego około III w. ne. Zafascynowany sprawnością i zręcznością dzikich zwierząt: tygrysa, niedźwiedzia, jelenia, małpy i żurawia, stworzył na tej podstawie system technik, które obecnie znajdujemy w większości systemów Kung Fu. Łącząc ten system z ćwiczeniami taoistycznych ascetów, został twórcą własnego stylu Wu Xing Xi (Zabawy Pięciu Zwierząt). Początkowo nie był on pomyślany jako system walki i miał na celu “usprawnić ciało i pobudzić umysł”, z czasem jedna zauważono przydatność lego stylu w realnej walce, zaczęto go więc w niej stosować. Po udoskonaleniu ćwiczeń przez cesarza Taizu z dynastii Południowej Song (420-475 n.e.), stały się one pierwszą znaną szkolą Kung Fu na świecie. Uważa się ten styl za pierwotną wersję ćwiczonego dziś stylu kung-fu ChangChuan, czyli “Długiej Pięści”.

Książe – historia

Dynamiczny rozwój Sztuk Walki datuje się mniej więcej od VI w. n.e., to jest od czasu, gdy do klasztoru Siu Lum (Shaolin), w prowincji Honan, przybył z Indii Ta Mo (Bodhidhanna lub Bodhidharma), zwany w innych źródłach But Tor, Dat Mor lub Da Mo. Mnich pochodził ze szlachetnego, rodu i znał starą hinduską sztukę walki Vajramuki. Ta Mo przebył setki kilometrów niosąc do Chin przesłanie buddyzmu.

Ta Mo stał się pierwszym Tsu (patriarchą) sekty Chan w Chinach. Jego silna osobowość wycisnęła niezatarte piętno na chińskim, a potem japońskim buddyzmie. On to więc wprowadził do Chin buddyzm Chan (Zen), który miał ogromny wpływ na rozwój duchowego zaplecza sztuk walki. Widząc słabość fizyczną mnichów, uniemożliwiającą im postępy na drodze medytacji, wprowadził 18 ćwiczeń poprawiających kondycję i zwiększających wytrzymałość ciała i umysłu. Ćwiczenia te polegały na napinaniu mięśni w pozycjach statycznych. Był to po prostu jeszcze jeden rodzaj asan – podstaw medytacji, na których oparta jest joga.

Tymczasem rosła sława sztuk walki mnichów klasztoru Shaolin. O skuteczności ich technik świadczyła służba mnichów u boku cesarza Taizonga, drugiego władcy z dynastii Tang (618-907), przeciw generałowi Wang Si Kong, która pomogła mu rozstrzygnąć na swoją korzyść konflikt o władzę nad Państwem Środka (legendarna walka 13 przeciw tysiącom). Z czasem zaczęto w klasztorze udoskonalać techniki, wzbogacając je o ruchy innych zwierząt (ostatecznie było ich 10). Powstał z tego bardzo spójny system, będący jakby wizytówką klasztoru. Niezależnie od praktykowania tego systemu, niektórzy mistrzowie specjalizowali się w technikach jednego, wybranego zwierzęcia. Z samego założenia szkoły walki mogły się najlepiej rozwijać w klasztorach. Mnisi poddani twardej regule klasztornej byli bowiem przyzwyczajeni do wyrzeczeń i wysiłku będącego podstawą ciężkiego treningu, a jednocześnie nie byli oni obciążeni obowiązkami życia świeckiego. Dzieląc czas między medytację, pracę i ćwiczenia fizyczne dochodzili oni do wspaniałych rezultatów. Szybko zaczęła otaczać ich sława, która urosła później w legendę.

Szkoła Shaolin

Przez wiele lat przewaga szkoły z Shaolin była nie do podważenia w stosunku do innych stylów. Jednakże skostnienie starych form, oraz konkurencja nowych szkól, spowodowała poważny kryzys w buddyjskiej sztuce walki. Dzieje się tak do XVI w., kiedy to do wspomnianego klasztoru przybył mnich imieniem ChuenYuan lub Kwok Yuen. Postanowił on rozszerzyć pozostawiony przez Ta Mo stary styl walki. Początkowo uszeregował go w postaci 72 technik, potem wciąż niezadowolony ze swych osiągnięć, wybrał się w podróż po kraju w poszukiwaniu mistrza, który pomógłby mu w dziele odnowy. Wreszcie, na dalekim południu, spotkał mistrzów Pai YuFeng’a i Li Chieng’a. Wspólnie dokonali syntezy 170 ruchów Kung Fu, które stworzyły podstawę Szkoły Klasztoru Shaolin (Siu Lum).

Mnich z klasztoru Shaolin

Na skutek tych zmian sztuki wojenne w tym ośrodku ponownie stały się najbardziej kompletnym systemem Kung Fu w Chinach, i stąd rozprzestrzeniały się na cały kraj. W tym okresie mnisi z klasztoru Shaolin badali i rozwijali siły wewnętrzne, siły zmysłowe, medytację, różne formy walki wręcz, techniki z bronią, ziołolecznictwo i inne. System Shaolin stal się wkrótce znany jako autorytatywna droga Kung Fu. W tym czasie zbudowano ponad dziesięć filii klasztoru. Co więcej, za panowania dynastii Ming, mnisi uważani byli za przedstawicieli sprawiedliwości. Gdziekolwiek pojawił się mnich z Shaolin, jego umiejętności były zawsze wykorzystywane do pomagania innym i ochraniania ich. Sposób walki Shaolin stal się tak wpływowy, że rozprzestrzenił się także w Japonii, Korei, a nawet w Indochinach. Najstarsze japońskie sztuki wojenne opisywano jako “paraliżującą sztukę ludu Ming” lub “Miękkie Techniki”. Te miękkie techniki nauczane były przez mnicha Chen YuanYen, który mieszkał w Japonii za czasów panowania dynastii Ming. Miękkie techniki mistrza Yen stały się fundamentem juji-tsu, czyli miękkiej sztuki. Oprócz klasztoru Shaolin, sztuki walki rozwijały się także w górskich rejonach Wudang. W pewnym okresie tamtejsze szkoły zagroziły nawet hegemonii stylowej Shaolinu. Powstały one na przełomie XI i XII w. w środowisku świeckich wyznawców taoizmu. Później centrami rozwoju sztuk walki stały się także taoistyczne klasztory.

Ćwiczenia w klasztorz Shaolin

Ciekawą sprawą jest to, że o ile mnisi w Klasztorze Shaolin byli jednorodnie wyszkoleni, to już u ich bezpośrednich uczniów, po ziszczeniu klasztoru, zaczęły rozwijać się różne systemy. Powodem była prawdopodobnie procedura treningowa, wcielana w życie przez klasztor. Każdy mnich musiał przejść przez dziesięć oddzielnych studiów treningowych, z których każdy kładł nacisk na inne aspekty Kung Fu. Dopiero po ukończeniu tego “szkolenia podstawowego”, mnisi zaczynali się specjalizować w jednym lub dwóch wybranych przez siebie kierunkach. Toteż później, tworząc własne szkoły, opierali się głównie na swojej specjalizacji. Wraz z upływem czasu, style coraz bardziej się od siebie oddalały. Co więcej, rosły różnice nawet w obrębie jednej szkoły, gdyż uczniowie tej samej specjalności często nie mieli możności konfrontowania swej wiedzy i umiejętności między sobą.

Wojownicy z klasy Kshantriya

W odległej historii sztuk walki na pokreślenie zasługuje także obok chińskiego okres hinduski. Jednak odległe czasy sprzed kilku tysięcy lat nie poddające się weryfikacji historycznej z braku przejrzystych dokumentów, oparte są na legendach i przypuszczeniach. Podobno wojownicy z klasy kshantriya praktykowali w Indiach sztukę walki wręcz, a wspomina o tym Sutra Lotosu. Istnieją też przekazy o vajramushti – wojownikach z zaciśniętymi pięściami, którzy hartowali swe dłonie uderzając kamienne płyty i polewając je mlekiem (co miało też znaczenie religijne). Hindusem był także wspominany wcześniej Bodhidharma (Daruma), legendarny mnich, który na przełomie V i VI wieku naszej ery przywędrował do Chin i osiadł w klasztorze Shaolin, gdzie dał początek oryginalnemu odłamowi buddyzmu zen.

Współcześnie funkcjonuje przekonanie, iż karate jest czysto japońską sztuką walki. Tymczasem źródła historyczne wykazują, iż jednak kolebką sztuk walki są Chiny i Indie i stamtąd poprzez chińską Okinawę dalekowschodnie sztuki walki zostały spopularyzowane w Japonii, a następnie na całym świecie.

Okres Okinawski

Karate jest uważane za sztukę wojenną Okinawy, jest wytworem Okinawańczyków związanym z ich historią. Kiedy zachodził proces kształtowania się Karate na Okinawie – Królestwo Ryukyu było suwerennym państwem. Ponieważ dzisiaj Okinawa należy do Japonii, Karate zostało przyjęte do kanonu japońskich sztuk walki, jednak nie jest wytworem Japończyków.

Okinawa to wyspa o powierzchni 1200 km2 należąca do archipelagu Ryukyu, oddzielająca Morze Wschodniochińskie od Oceanu Spokojnego. Mimo geograficznej bliskości historycznie Okinawa była bardziej związana z Chinami niż z Japonią.

Okinawa

Burzliwa historia tej wyspy w ciągu ostatniego tysiąclecia przyczyniła się do powstania unikalnej sztuki walki wręcz jaką jest Karate. Znający tę sztukę wojownik, nazwany na Okinawie ?Bushi? mógł obronić się gołymi rękoma przed napastnikiem uzbrojonym w miecz, włócznię czy kij. Dwukrotnie w ciągu historii Okinawy obowiązywał na jej obszarze edykt zabraniający posiadania jakiejkolwiek broni. W tych warunkach jedynym narzędziem samoobrony stawało się własne ciało – wytrenowane, sprawne, używane z pełną kontrolą i efektywnością. W rozwoju sztuki walki (karate-jitsu) osiągnięto perfekcję ruchową i maksymalną skuteczność w obliczu realnego zagrożenia. Okinawczycy narażeni byli na wizyty piratów i zaborczych samurajów z Kyushu, wizyty Tajwaczyków, wszelkie intrygi polityczne większych i silniejszych sąsiadów. Król Okinawy ShoHashi i jego natępcaShoShin wydawali w tych niespokojnych czasach zakazy posiadania broni, chcąc ukrócić walki na wyspie (która często dzieliła się na kilka księstw wojujących ze sobą).

Ważną datą w historii wyspy jest rok 1393 r. kiedy to cesarz chiński wysłał na wyspę misję złożoną z artystów i rzemieślników z poleceniem osiedlenia się na wyspie. Działalność tych osadników znanych pod symboliczną nazwą “36 Rodzin” była bardzo ważna, ponieważ na wiele stuleci zaznaczył się wpływ chińskiej kultury na życie wyspiarzy. Natomiast kontakty z Japonią miały w tym okresie charakter polityczno-ekonomicznej konieczności. W sprzyjającym okresie, który przypadł na XIV w. ożywiło się pośrednictwo Okinawy w wymianie handlowej między Chinami i Japonią. Ale już na przełomie XVI i XVII stulecia, kiedy Japonia przeżywała liczne wstrząsy polityczne, sytuacja zmieniła się na niekorzyść wyspy. Wskutek japońskich planów wojennych związanych z podbojem obszarów należących do Chin i Korei wyspa została w nie wplątana poprzez nałożony na nią obowiązek finansowego zabezpieczenia wypraw. Podczas kolejnych wojen domowych władcy Okinawy nieszczęśliwie opowiadali się po niewłaściwej stronie. Wynikiem tych politycznych pomyłek była zgoda shogunaIeyasu Tokugawy na podbicie Ryukyu w czerwcu 1606 r. Wyspa całkowicie została podbita i podporządkowana Japonii w roku 1609.

W tym czasie w okresie Tsing (1644-1911) na terenie Chin rozwinęła się cała plejada stylów kung-fu, których klasyfikacja jest utrudniona, ponieważ był to okres bardzo burzliwy a mistrzowie, będący często przywódcami grup powstańczych musieli się ukrywać, wielu z nich uciekło na Tajwan, a po podbiciu przez Mandżurów tej wyspy na Okinawę.

Okinawa stanowiła więc miejsce, gdzie ścierały się wpływy kontynentu a przede wszystkim Chin i głównych wysp Japonii. Ożywiony handel Okinawczyków i rybołóstwo umożliwiały poznawanie obcych kultur.

Tygrys

W rozwoju okinawskiego karate (zwanego przez niektórych tode, śmiertelne ręce) wyróżnić można dwa kierunki: dynamiczny, szybki shorin-ryu i siłowy, preferujący walkę w krótszym dystansie shorei-ryu. Stopniowo powstały szkoły karate skupiające mistrzów wokół jakiegoś miasta, które nazywano te – ręce: Shuri-te, Tomari-te, Naha-te. W Shuri-te dominowały wpływy zwrotnego shorin-ryu, w Tomari-te połączono w pełni shorin-ryu z twardym shorei-ryu, Naha-te wywodziło się z idei shorei-ryu. Ta ostatnia szkoła ma najkrótszą historię, ponieważ ukształtowała się dopiero na przełomie XIX i XX wieku z chińskich sztuk walki – dotyczy to szczególnie stylu Uechi-ryu, który jest wersją stylu południowochińskiego pan-gai-noon, praktykowaną prze ród Uechi z Okinawy.

Wraz z przyęciem chińskiej kultury, Okinawańczycy przejęli od Chińczyków techniki Chuan Fa (kung-fu) – chińskiego boksu. Ludność Okinawy wykazała duże zainteresowanie tą sztuką walki i połączyła ją z naturalną formą walki wręcz (Te), co dało w efekcie Tote.

Należy pamiętać, że na Okinawie nie występują złoża żelaza, dlatego też wyroby z żelaza były bardzo drogie i mało kto mógł sobie na nie pozwolić, więc broń stała się rzadkością na Okinawie. Zaowocowało to rozwojem form walki bez broni – Tote i Gotente (okinawska forma zapasów), a także przy użyciu prostych narzędzi rolniczych (nunchanku, kama, sai, tonfa i inne) – Kobu-jutsu.

Dawni pionierzy sztuk walki z Okinawy uczyli się u chińskich mistrzów takich jak: Kung Hsian Kung (KuShanKu), Woo Lu Chin, WangJiJion, Chintou, WaiShinXiang i Goken Ki. Ci mistrzowie stali się wzorcami w historii karate okinawskiego poprzez zapoczątkowanie przekazu sztuk walki na Okinawie. Wszyscy oni opierali się na technikach systemu Białego Żurawia z klasztoru Shaolin z prowincji Fukien, zaliczanego do grupy Południwej Pięści.

W tamtych czasach Tote było praktykowane jako zupełnie luźna forma samoobrony i nie było włączone do systemu rękopisów przekazywanych sukcesorom, a które dotyczyły teorii, praktyki, specyficznych technik a także historii – systemu makimono. Tote nie miało wtedy jeszcze wypracowanych formalnych zasad nauczania, a metody treningowe różnych szkół rózniły się w sposób istotny między sobą.

Tote stało się wówczas jedynym dostępnym środkiem samoobrony, toteż Okinawańczycy rozbudowali go do postaci śmiercionośnej sztuki jaką znamy obecnie. Wszystkie te fakty spowodowały, że Okinawa-Te stało się bardzo popularne wśród mieszkańców Okinawy. Ponieważ jednak ród Satsuma nałożył również na nie surowe ograniczenia, musiano uprawiać je w wielkiej tajemnicy. Nawet własna rodzina karateki nie mogła wiedzieć, że uprawia on tą sztukę. Jego niszcząca siła musiała być jednak do pewnego stopnia znana, skoro określane było takimi terminami jak ReimyoTote (ozn. cudowne karate) oraz ShimpiTote (ozn. tajemnicze karate).

Sztukę Te uważa się za wcześniejszą niż Karate. Literatura z Ryukyu mówi o istnieniu Te przed praktykami chińskiego stylu Karate, czyli To-te, który wpłynął na powstanie okinawańskiego Karate w XVIII wieku. Te rozkwitła w czasie złotego wieku kultury Ryukyu w XV wieku.

Sakugawa

W tym okresie mieszkańcy wysp Ryukyu korzystali z bogatej wymiany kulturalnej z państwami azjatyckimi, a Te powstało jako jeden z interesujących aspektów sztuk wojennych z innych krajów, głównie z Chin. O tym, że istniały różnice pomiędzy Te, a chińskim stylem samoobrony mówi zarówno historia jak i poeci. Wiersz napisany przez wybitnego Okinawańczyka, erudytę Teijunsoku, którego urodziny w 1663 roku wyprzedzają o 98 lat pierwszą wzmiankę o pojawieniu się na Okinawie chińskiego stylu samoobrony, wspomina o Te.

Historia wspomina też pewnego okinawańskiego Karatekę zwanego Sakugawa, który żył w Shuri około 100 lat temu i nauczał sztuki To-te w Chinach. Był on także znany jako To-te Sakugawa, co oznaczało, że był on mistrzem chińskiego stylu samoobrony. Ten właśnie oryginalny przedrostek jego pseudonimu /To-te/ oznaczał , że na wyspach Ryukyu istniały inne sztuki walki, które należało rozróżnić w ten sposób od To-te lub chińskiej samoobrony. W innym przypadku Sakugawa nazwany byłby Te Sakugawa zamiast To-te Sakugawa.

Pomostem, którym karate przedostaje się z Chin do Japonii jest więc Okinawa. Druga ważna data w historii karate to rok 1609, kiedy to japoński ród Satsuma, po porażce z rodem Tokugawa, dokonuje militarnej ekspedycji na Okinawę. Okupacja wysp trwa ponad 250 lat. Zakaz posiadania wszelkiej broni prowokuje tubylców do studiów walki wręcz, które odbywają się w zupełnej tajemnicy, najczęściej nocą.

Głównym rodem, który opowiedział się przeciwko królowi Okinawy ShoNei-O był klan Shimazu. Na początku japońskiej okupacji Shimazu władcę rodu Satsuma z Kyushu wykorzystał obowiązujący niepisany zakaz posiadania i handlowania bronią. Wydano oficjalny dekret w sprawie zakazu posiadania broni, który był wymierzony w drobną i średnią szlachtę o orientacji prochińskiej.a nawet rozkazano zwracać narzędzia rolnicze po powrocie z pracy. W 1629 opozycja zjednoczyła się, powstawały tajne stowarzyszenia, w których ćwiczono sztukę walki bez broni. Po upadku dynastii Ming na wyspę zaczęli przybywać także uchodźcy z Chin, którzy działając w tajnych organizacjach przyczyniali się do rozwoju sztuk walki wręcz.

Po podbiciu Okinawy przez klan Shimazu w roku 1609 Japończycy skwapliwie potwierdzili edyktem zakaz posiadania broni. Dla wielu okinawczyków była to prawdziwa okupacja (szczególnie dla rodów popierających wpływy chińskie). I tak zaczęto uczyć się walki bez broni (karate) bądź z wykorzystaniem przedmiotów codziennego użytku (kobudo). Po upadku dynastii Ming uchodźcy z Chin, Tajwanu, eksperci kung-fu dotarli na Okinawę przekazując swoje doświadczenia. Ponieważ ćwiczono w nocy, w tajemnicy, w gronie osób zaprzysiężonych wiedzę przekazywano bezpośrednio z mistrza na ucznia, z ojca na syna za pomocą kata – układu walki bez przeciwnika.

Kiedy w XVIII klasztor Shaolin stał się potężnym opozycyjnym ośrodkiem życia politycznego, władze podjęły decyzję o jego likwidacji. Podobno z życiem uszło tylko 5 nauczycieli karate, których nigdy nie schwytano. Nauczyciele ci działali dalej w tajnych organizacjach opozycyjnych rozpowszechniając karate. Część z nich znalazła schronienie na Okinawie.

Na Okinawie znano i praktykowano rodzimą sztukę walki zwaną to-de, wykorzystującą trening pięści i dłoni na urządzeniu zwanym “makiwara” (słup o elastycznej górnej części, wkopany w ziemię). Korzystne położenie wyspy sprawiło, że wiele technik zapożyczono z Tajwanu (nukite), Chin (uderzenia otwartą dłonią i techniki zahaczeń), z wysp płd-wsch. Azji i Korei (kopnięcia). Na Okinawie modyfikacja technik polegała na uderzaniu zaciśniętą pięścią po najkrótszej drodze. Sztukę posługiwania się prostymi przedmiotami doprowadzono to takiej doskonałości, że odpowiednio wyćwiczony wyspiarz mógł przy pomocy łańcucha czy cepa pokonać uzbrojonego samuraja (dwuczłonowy cep – nun-chaku, trójczłonowy – san-setsu-kon), Przy użyciu sai (przyrząd do sadzenia ryżu) potrafiono wytrącić z dłoni napastnika katanę. Opracowano też techniki przyjmowania ciosu mieczem na gołe ręce za pomocą podwójnego shuto-uchi, które klinowało między łokciowymi krawędziami dłoni cios miecza skierowany na głowę.

Wraz z przyjęciem chińskiej kultury, Okinawańczycy przejęli od Chińczyków techniki Chuan Fa (kung-fu) – chińskiego boksu. Ludność Okinawy wykazała duże zainteresowanie tą sztuką walki i połączyła ją z naturalną formą walki wręcz (Te), co dało w efekcie Tote. Ponownie zakaz posiadania broni (tzw. katana gari) został ogłoszony przez ród Satsuma z Kagoshimy, po opanowaniu przezeń Okinawy w 1609 roku. Należy pamiętać, że na Okinawie nie występują złoża żelaza, dlatego też wyroby z żelaza były bardzo drogie i mało kto mógł sobie na nie pozwolić, więc broń stała się rzadkością na Okinawie. Zaowocowało to rozwojem form walki bez broni – Tote i Gotente (okinawska forma zapasów), a także przy użyciu prostych narzędzi rolniczych (nunchanku, kama, sai, tonfa i inne) – Kobu-jutsu.

Dawni pionierzy sztuk walki z Okinawy uczyli się u chińskich mistrzów takich jak: Kung Hsian Kung ( KuShanKu ), Woo Lu Chin, WangJiJion, Chintou, WaiShinXiang i Goken Ki. Ci mistrzowie stali się wzorcami w historii karate okinawskiego poprzez zapoczątkowanie przekazu sztuk walki na Okinawie. Wszyscy oni opierali się na technikach systemu Białego Żurawia z klasztoru Shaolin z prowincji Fukien, zaliczanego do grupy Południwej Pięści.

W XVIII wieku okinawskie miasta były najeżdżane przez samurajów oraz przez piratów. W tej sytuacji Okinawańczycy rozpoczęli rozwijanie sztuki pustej dłoni w tajemnicy, często w nocy. Stąd też ubiory były podobne do strojów przeznaczonych do spania (poprzednik dzisiejszego karate-gi). Wiedza o sztukach walki była przekazywana tylko osobom zaufanym, często tylko z ojca na syna. Potrzebna była wielka skuteczność tej sztuki, aby walczący pustymi rękami okinawańczycy mogli rywalizować z uzbrojonymi w miecze samurajami. Wszelkie techniki złożone, obalenia, duszenia zostały odłożone na bok. Zachowano tylko uderzenia działające natychmiast.

I tak tradycja karate przypisuje na przykład powstanie kata Kushanku chińskiemu generałowi, który w XVIII wieku przebywał na wyspie i tak właśnie się nazywał (w wymowie japońskiej). Skuteczność karate była sprawdzana w konfrontacji z uzbrojonym przeciwnikiem, często w miecz japoński, w walce na śmierć i życie. Nieumiejętnie walczący ginął i … nie przekazywał dalej swoich błędów. Mistrzowie opracowywali nowe kata, szlifowane z pokolenia na pokolenie, aż do wypracowania unikalnego, skutecznego sposobu walki podporządkowanego zasadzie ikkenhisatsu – zabić jednym uderzeniem. Stopniowo aspekt praktyczny tracił groźny sens pierwotny – Okinawa stała się w pełni częścią Japonii, a zastosowanie karate w samoobronie dotyczyło co najwyżej walki na pięści. Karate przestało być praktykowane w tajemnicy; ćwiczono je ze względu na tradycję i podtrzymywanie tężyzny fizycznej.

Matsumura Sokon

Duże znaczenie dla rozpowszechnienia tej sztuki walki miała działalność ShungoSakugawa – twórca kata Passai (BassaiDai), który Tote trenował pod okiem mistrza TakaharaPeichin, a natępnie poznał Chuan Fa od chińskiego eksperta Ku Shan Ku. Ku Shan Ku przebywał jako attache Cesarza Chin na Okinawie i zasłynął z publicznej demonstracji formy nazwanej od jego imienia Kushanku (KankuDai) – 1761r. Od tego momentu Te rónież jest nazywana To De lub To Te – chińskie ręce (w odniesieniu do dynastii Tang). Uczeń Sakugawy – Sokon “Bushi” Matsumura wykształcił na Okinawie wielu ekspertów To De, którzy stworzyli dwa prężne “ośrodki” To De w Tomari i w Shuri, które określa się mianem Tomari-Te (ręce z Tomari) i Shuri-Te (ręce z Shuri), a także systemy rodzinne (np Kojo-Ryu, itp). Trzecią szkołę stworzyli eksperci z Naha – Naha-Te, którzy pobierali naukę Chuan-Fa w Fouzhou (Chiny). Do tego momentu trening walki polegał na głównie na ćwiczeniu form (kata) oraz ich prostego zastosowania w samoobronie, które ćwiczono nocami, w głębokiej tajemnicy – nawet rodzina ćwiczącego nie mogłasię o tym dowiedzieć. Wiedza była bezpośrednio przekazywana z mistrza na ucznia, z ojca na syna za pomocą kata. Mistrzowie opracowywali nowe kata, szlifowane z pokolenia na pokolenie, aż do wypracowania unikalnego skutecznego sposobu walki podporządkowanego zasadzie ikkenhissatsu – zabić jednym ciosem. Dodatkowo wykonywano ćwiczenia z przyrządami (np. chishi, itp) oraz wzmacniano powierzchnie uderzeniowe przy pomocy makiwary.

Yasutsune

Najwybitniejszym uczniem Matsumury był Yasutsune “Anko” Itosu zwany “Geniuszem Karate”, który zmienił istniejący podział szkół karate na Shorin (Tomari-Te + Shuri-Te) i Shorei (Naha-Te). Oprócz tego Itosu wprowadził do To De nauczanie pojedyńczych technik. Jednakże na reformach Itosu ciąży cień wielkiej reformy Meiji (1868r.). Itosu spowodował zubożenie Tote, z którego usunął elementy niebezpieczne – przede wszystkim mowa o kyusho-jiutsu – technikach nacisków i uderzeń w strefy wstrząsorodne, zmniejszając ich liczbę do minimum, a także – kosztem popularyzacji karate zaniechane zostało przekazywanie wiedzy w relacji mistrz – uczeń, co z kolei spowodowało zapomnienie wielu starych metod treningowych. Skutkiem tego było odejście od śmiertelnie niebezpiecznej sztuki samoobrony w stronę skodyfikowanej, usystematyzowanej sztuki walki.

Tode Sakugawa (1762-1843) trening sztuk walki rozpoczął pod okiem PeichinTakahara. Krótko później poznał on chińskiego dyplomatę wojskowego Kushanku stacjonującego na Okinawie i rozpoczął trening chińskiego Kempo. Podczas kolejnych podróży do Chin u chińskich mistrzów Kempo a także bojutso i inne sztuki walki. Rozpoczął on proces integracji okinawańskiego karate i chińskiego boksu. Od niego pochodzi kata Kushanku.

Omawiając rozwój okinawskiego karate nie sposób nie wymienić największych mistrzów. Pierwszy z nich to Sakugawa, który miał przydomek Tode (Śmiertelna ręka). Jego wkład w rozwój karate i kobudo jest ogromny. Żył na przełomie XVIII i XIX wieku, wiele lat przebywał w Chinach i jest twórcą wielu kata, z których najsłynniejsze to kata bo (walka długim kijem) o nazwie Sakugawa no kon. Uczniem Sakugawa, jak i chińskiego attache wojskowego na Okinawie, Kushanku był SokonMatsumura (1796 – 1893), zwany Bushi (Wojownik). Uważa się go za twórcę Shuri-te i kreatora m.in. kata Chinto. Jego najsłynniejsi uczniowie to: Itosu, Kyan, Motobu, Chibana. Zarówno w karate jak i kobudo mówi się o stylu Matsumura-ryu.

W końcu XVII i na początku XVIII wieku ukształtowało się Karate, jako połączenie sztuki Te z chińską samoobroną, co w efekcie dało dzisiejsze “kata” Karate. Dzięki ustnym przekazom i treningom tajemne techniki chińskich mistrzów samoobrony zostały poznane, a ich “kata” włączone do sztuki Te. Jeden z najsławniejszych pokazów dał Kunsanku, chiński ekspert samoobrony, w 1761 r. Kunsanku “kata” wykonywano przy użyciu stóp i rąk: “kata” to zostało bez zmian przeniesione do Matsubayashi-ryu, stylu Karate, metody Shuri-te.

Shuri-Te i Naha-Te

Z powodu tajemnicy otaczającej treningi Karate w XVIII wieku nie prowadzono żadnej klasyfikacji różnych stylów i odmian. Stopniowo jednakże Karate zaczęło się dzielić na dwie główne grupy lub typy – Shorin-ryu lub Shuri-te i Shorei-ryu lub Naha-te. Shorin-ryu rozwijało się w okolicach Shuri i Tomari a Shorei-ry? w okolicach Naha.

Gichin Funakoshi w swojej książce “Karate-do Kyohan” przytacza charakterystyki tych dwóch rodzajów okinawańskiego Karate i stwierdza, że wymagały one różnych uzdolnień fizycznych. Funakoshi powiedział, że Shuri-te było szybkie i silne, tak że dawało przewagę ludziom niskim, którzy specjalizowali się w szybkich akcjach. Naha-te odpowiednie było dla wysokich i ciężkich ludzi. Jednakże w opinii autora różnice cielesne i osobowości nie są ważne w Karate. Sedno Karate tkwi w procesie, dzięki któremu indywidualności czynią wysiłki, aby stworzyć nieograniczoną siłę przez wykorzystanie głębokiej mądrości. Sztuki walki wypłynęły z instynktu bezpieczeństwa własnego i ostatecznie ich celem jest zrównoważenie osobowości, czyli umysłu i ciała poprzez ciągłe ćwiczenie. Na tym polega duch Karate-do.

Różnice pomiędzy Shuri-te a Naha-te leżą w podstawowych ruchach i metodach oddychania. Podstawowe poruszanie się w Shuri-te wynika z odpowiednich form treningowych opartych na naturalnych ruchach. Stopy poruszają się po liniach prostych tak przy ruchach w przód jak i w tył. Szybkość i prawidłowa synchronizacja są podstawą treningu kopnięć i ciosów. Oddychanie kontrolowane jest w sposób naturalny. Nie ma sztucznego oddychania na treningu Shuri-te.

Naha-te charakteryzuje się twardą i mało zwrotną pozycją i ruchami. Odwrotnie niż w Shuri-te , stopy poruszają się raczej powoli po łukowatych liniach. W “kata” Naha-te jest rytmiczny, lecz sztuczny, sposób oddychania, zespolony z poszczególnymi ruchami. W przeciwieństwie do Shuri-te, Naha-te wykazuje widoczny brak szybkości w wykonywaniu “kata”. Te dwie szkoły mają wspólny czynnik obserwowany w naturalnej pozycji.

Naha-te dzieli się na dwa style: Goju-ryu i Uechi-ryu. Shuri-te dzieli się na trzy style: dwa z nich nazywają się Shorin-ryu , a trzeci Matsubayashi-ryu.

Pewna stara okinawańska piosenka ludowa mówi: “Nawet jeśli wybierzemy różne drogi aby wspinać się na zalesioną górę, każdy z nas może osiągnąć cel i podziwiać księżyc ze szczytu.” Tak więc, można osiągnąć ten sam cel studiując Karate-d?, niezależnie od wybranego stylu. Cel nie jest zależny od stylu. Filozofia ich ma w swej głębi tę samą myśl.

Ewolucja karate tradycyjnego zakończyła się około 1930 roku na terenie Japonii. Podstawowe techniki wzięły swój początek z “to-de”, sztuki walki bez użycia broni, która rozwinęła się na japońskiej wyspie Okinawa, gdy ówczesne władze zabroniły ludności posiadania jakiejkolwiek broni.

W 1885 r. Okinawa została oficjalnie i na pełnych prawach włączona do imperium japońskiego. W okresie asymilacji z dawnym najeźdźcą karate było nadal praktykowane, najczęściej w tajemnicy. Straciło jednak swe znaczenie praktyczne, a stało się “sztuką dla sztuki”, w której tradycyjny przekaz stał się ideą priorytetową.

System walki gołymi rękami został nazwany Te. Szczególnie znane z rozwoju tej sztuki były trzy miasta Shuri, Naha i Tomari leżące dość blisko siebie. Stąd nazwy stylów walki z tamtych czasów: Shuri-Te, Naha-Te i Tomari-Te. Wspólnie okinawskie karate było określane jako Okinawa-Te lub Tode (chińska ręka).

Stopniowo te style przekształciły się w dwa style Shorin-ryu (z Shuri-Te i Tomari-te) oraz Shorei-ryu (z Naha-te). Podobno style te wykształciły się na potrzeby różnej budowy ciała ćwiczących. Shorin-ryu było szybkie z ruchami po liniach prostych z naturalnym oddychaniem, zaś Shorei-ryu kładło nacisk na płynne, okrężne ruchy z oddychaniem synchronicznym do ruchu.

Tak więc karate na Okinawie było syntezą dwóch technik walki używanych przez mieszkańców. Pierwsza była prosta ale niesamowicie skuteczna i ponad wszystko bardzo bliska realiów, gdyż przez wieki była używana w realnej walce. Druga była bardziej wyszukana, nasiąknięta pierwiastkami filozoficznymi była produktem starej kultury Chin. Te dwa źródła wyjaśniają podwójny charakter Karate: wyjątkowo gwałtowny i efektywny a jednocześnie surowa dyscyplina i filozofia nieagresji.

W 1875 roku okupacja Wysp Ryukyu przez ród Satsuma zakończyła się i stały się one oficjalną częścią japońskiego Imperium. W erze Meiji (1896-1912) karate stało się częścią oficjalnego systemu wychowania fizycznego na Okinawie. Zaś w okresie Taisho (1912-1926) karate przeniosło się na wyspy japońskie. W okresie Showa (1926-1988) karate rozprzestrzeniło się za granice Japonii.

Spośród mistrzów, którzy w istotny sposób zaważyli na ukształtowaniu karate na Okinawie najczęściej wymienia się dwóch: SokonMatsumura – Shuri-te oraz KanryoHigaonna (1852-1915) ? Naha-te, nauczyciela ChojunaMijagi, twórcy goju-ryu. (Shuri i Naha to nazwy miast, w pobliżu których działali).

Jednym z pierwszych mistrzów był SokonMatsumura (1798-1890) uczeń Sakugawy. Jako ochroniarz oraz instuktor sztuk walki trzech kolejnych królów Ryukyu często podróżował do Chin i Japonii gdzie uczył się boksu chińskiego i japońskiej sztuki miecza. Jest uważany za twórce kata Chinto, Wansu, Passai, Seisan i innych. Matsumura uczył wielu wielkich mistrzów włączając Itosu oraz Azato. Ci dwaj mistrzowie byli z kolei nauczycielami Gichina Funakoshi.

ItosuYasutsune (1830-1914) był chyba największy nauczyciel starych czasów. Uprościł wiele kata, stworzył wiele nowych. Obmyślił sposoby które uczyniły z karate sztukę łatwiejszą, bardziej bezpieczną dla przyszłych pokoleń. Pochodził z Shuri. Był dobrze wykształcony w chińskim i japońskim stąd służył ostatniemu królowi Ryukyu -Sho Tai jako tłumacz. W 1901 Itosu jako pierwszy wprowadził do programu edukacji fizycznej szkół publicznych Okinawy. To był kluczowy moment dla zmiany przekonania o karate jako feudalistyczna sztuka zabijania do sztuki w której celem jest zdrowie i rozwój psychiczny. Itosu stworzył pięć kata Pinian będących do dziś podstawą nauczania większości szkół karate.

Kanryo Higaonna

Kanryo Higaonna (1851-1915) również był jednym z najbardziej wpływowych instuktorów Okinawy. Był głównym mistrzem szkoły Naha-te, z której później rozwinęło sie Goju-ryu przez jego studenta ChojunaMiyagi. Inny jego uczeń KenwaMabuni rozwinął styl Shito-ryu.

W XIX wieku Shuri-te i Naha-te rozwijając się, dalej tworzyły unikalne formy okinawańskiego Karate. Nauka Karate obejmowała klasę samurajów i utrzymywana była w wiekowej, wielkiej tajemnicy. Wraz z zakończeniem okupacji Satsuma w 1875 roku Okinawa stała się częścią Japonii i nie było już potrzeby trzymania sztuki tej w tajemnicy. Karate nie było szeroko znane, aż wprowadzono je w zakres wychowania fizycznego w okinawańskich szkołach, w roku 1904.

Anko Itosu, jeden z największych współczesnych Karateków, zapoczątkował Karate w szkołach i w ten sposób stworzył postawy rozwoju feudalnego Karate tworząc podobną do sportu sztukę walki. Itosu uczył wielu sławnych Karateka. Byli między innymi : KenstuYabu, Chomo Hanashiro, Gichin Funakoshi, ChotokuKyan, Moden Yabiku, ChoshinChibana, ShinpanGusukuma, AnbunTokuda i KenwaMabuni.

Wraz z nastaniem epoki Menji nastąpiło odejście od tradycji w kierunku współczesności. Dwóch wielkich mistrzów karate przełomu XIX i XX wieku uratowało sztukę karate od zapomnienia i przyczyniło się do jej progresji: YasutsuneItosu (1813 – 1915) z Shuri-te oraz KanryoHigaonna (1853 – 1916) z Naha-te. Itosu, zwany Świętą pięścią wprowadził naukę karate do szkół Okinawy i opracował w pierwszych latach naszego wieku pięć kata szkoleniowych Pinan (Heian), które stanowią podstawę nauczania w większości współczesnych stylów karate. Stworzył nowe kata, opracował nowe wersje starych, że wymienię tylko trzy wersje Kushanku: ShihoKushanku, Kankudai, Kankusho, Bassaisho, Tekkinidan i sandan. Do jego uczniów należeli: Funakoshi, Mabuni, Toyama.

Higaonna, przyjaciel Itosu, był instruktorem karate rodziny królewskiej Okinawy, studiował wiele lat różne style w Chinach (głównie Shaolin-kempo), skąd pochodziło opracowane przez niego kata Sanchin, podstawowe dla stylów twardych, rozwinął Naha-te. Jego słynnymi uczniami byli: Miyagi, Mabuni, Kiyoda.

Po włączeniu nauki karate do systemu edukacji fizycznej w szkołach i w policji, do czego przyczynili się głównie wspomniani dwaj mistrzowie wieści o karate zaczęły wychodzić “na zewnątrz” i przenikać do Tokio.

Okres Japoński

Mistrz Gichina Funakoshi

Za ojca sztuki karate uważa się okinawskiego mistrza Gichina Funakoshi (ur. 1868 lub 1869 zm. 1957), twórcę stylu Shotokan. Gichin Funakoshi urodził się w Shuri na Okinawie jako 11-letni chłopiec rozpoczął naukę u dwóch ówczesnych największych ekspertów karate na Okinawie – Yasutsune “Anko” Azato i Yasutsune “Anko” Itosu. Dzięki nim Funakoshi poznał większość szkół i stylów karate istniejących wtedy na Okinawie.

Funakoshi będąc już mistrzem, dawał na obszarze całego królestwa Ryukyu pokazy sztuki Te, wywołując powszechny podziw nie tylko najwyższych dostojników, ale również ekspertów innych sztuk walki m. in. Jigoro Kano, twórcy judo. Efektem popularyzatorskiej działalności Funakoshiego był raport skierowany przez wizytatora szkolnego ShintaroOgawę do rządu japońskiego w 1901 roku, w którym podkreślał on wychowawcze i zdrowotne zalety karate.

Shotokan Dojo

Dzięki temu raportowi i przychylności władz japońskich mistrz Anko Intosu przy współpracy swoich uczniów – YabuKentsu i Chomo Hanashiro rozpoczął proces wprowadzania karate do szkół na Okinawie. W rezultacie karate znalazło się w 1905 roku w programie nauczania pierwszych okinawskich szkół – były to szkoła powszechna w Shuri, Pierwsza Szkoła Średnia Prefektury Okinawa, Szkoła Średnia Handlowa oraz oraz Kolegium Nauczycielskie, które to przyjęły karate jako oficjalny przedmiot nauczania w ramach wychowania fizycznego. Wkrótce w ślady Itosu poszli inni mistrzowie – ChojunMiyagi, KenwaMabuni oraz Gichin Funakoshi. Anko Itosu opierając się na analizie kilku kata (Naihanchi, Chinto, Useishi, Kushanku i Passai) specjalnie do nauczania w szkołach stworzył w 1907 roku, pięć znacznie krótszych form kata Pinian (Heian). Kata Pinian stały się środkiem masowego nauczania, dzięki czemu duże grupy studentów mogły się szkolić jawnie na wzór innych japońskich sztuk walki. W tym samym roku inny uczeń Itosu – YabuKentsu wprowadza obok tradycyjnej To-Te nową nazwę – “kara-te” – pisane jako “chińskie ręce”, oprócz tego używało się zamiennie inne nazwy: Bushi No Te (“ręce wojownika”), Tote, ale najczęsciej Te.

Hanshi no Sogo

Funakoshi dał również pokaz karate na ogólnojapońskim forum w Budokuden w Kioto w roku 1915, co sprawiło, że sztuka ta, obok judo, kendo i aikido, weszła w skład japońskiego systemu budo. W świątyni Enkaku-Ji do dzisiaj znajduje się obelisk poświęcony pierwszemu propagatorowi sztuki “pustej ręki”, na którym obok imienia i nazwiska widnieje napis: “Karate ni sentenashi” – “Karate nigdy nie było techniką agresji”.

W 1922 roku Gichin Funakoshi i ChokiMotobu wyjechali do Tokio i Osaki w celu znalezienia uznania publiczności dla okinawańskiego Karate. Upowszechnienie Karate w środkowej Japonii zapoczątkowało rozprzestrzenianie się tej sztuki walki na cały świat. Karate w Japonii przyjęto z takim zainteresowaniem, że Funakoshi nie wrócił na Okinawę lecz pozostał w Tokio i tam nauczał karate. Osiedlił się w Tokio i założył pierwszą w Japonii szkołę Karate (Dai Nippon Karate – “wielkie japońskie puste ręce”). W 1936 roku wybudowano pierwszy w Tokio dom do treningów – dojo nazwano od literackiego pseudonimu mistrza (pisywał on w młodości wiersze) Shotokan (tłum z japońskiego ? “fale sosen”), którą to nazwą obecnie określa się najliczniej reprezentowany styl karate na świecie. W miarę upływu czasu nazwa Shotokan powoli przylgnęła do całej szkoły Funakoshi’ego i jego bezpośrednich kontynuatorów. Gdy jednak się mówi o o stylu Shotokan to trzeba wyraźnie podkreślić, że Gichin Funakoshi nie był jego twórcą. Stary Mistrz doskonalił swoje karate przez całe życie, jednak nawet w latach jego najlepszej sprawności nieodmiennie pozostawało ono w kręgu starej techniki Azato. Ta natomiast była dziełem wielu pokoleń znanych i nieznanych mistrzów z Okinawy.

W 1931 roku Karate zostało oficjalnie przyjęte przez Nippon Butoku Kai, organizację utworzoną w celu identyfikacji i systematyzacji japońskich sztuk walk. Dzięki temu Karate przestało być jedynie tajemniczą sztuką w alki uprawianą przez wąskie grona Okinawańczyków i zajęło należną mu pozycję pomiędzy innymi japońskimi sztukami walki.

Mistrz judo i jednocześnie twórca ówczesnego systemu wychowania fizycznego w japońskim szkolnictwie, pierwszy Japończyk, członek Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego słynny już wtedy Jigoro Kano zaprosił Funakoshiego do Kodokanu i był tak zafascynowany karate, że włączył niektóre techniki do judo. Po sukcesie Funakoshiego na główne wyspy przybywali inni mistrzowie z Okinawy: ChojunMiyagi (1888-1953), uczeń Higaonna, który założył w Kioto Goju-ryu, KenwaMabuni (1889-1957), uczeń Itosu i Higaonna w Osace Shito-ryu.

Wszystkie te działania doprowadziły do tego, że karate zostało powszechnie zaakceptowane przez Japończyków, a w 1933 roku Japońskie Stowarzyszenia Sztuk Walki – Botoku Kai uznało karate za sztukę walki będącą elementem dziedzictwa Japonii i jej tradycji samurajskich – “Budo”. Wraz z publikacją Karate-do Kyohan mistrza Funakoshiego w 1935 Karate-do stanęło na mocnym gruncie. Dwa lata póżniej rozmaite organizacje zrzeszające miłośników karate z Okinawy wstąpiły do Botoku Kai i na wyspie powołano filię stowarzyszenia.

Chojun Miyagi

Syn Gichina Funakoshi – Yoshitaka Funakoshi, bardziej niż mistrzowie z Okinawy, zwracał uwagę na konieczność ćwiczenia dolnych partii ciała i do niego należy odkrycie i udoskonalenie nowych technik kopnięć min.: mawashi-geri, yoko-geri, ushiro-geri, fumikomi czy ura-mawashi-geri, choć niektórzy uważają, że to ostatnie zawdzięczamy najbardziej chyba sławnemu uczniowi obu Funakoshich – TaijiKase. Generalnie do kopnięć Yoshitaka wprowadził wysokie podnoszenie kolana oraz silną pracę bioder. Ponadto zaczął stosować pozycje hanmi podczas blokowania oraz obniżył postawy, mając w zamyśle wykorzystanie mocy całego ciała w technikach karate. Innowacje Yoshitaki zostały w pełni zaakceptowane przez mistrza Gichina Funakoshi. Jedną z najbardziej istotnych zmian w treningu jakie dokonały się z inwencji Y.Funakoshiego było wprowadzenie do treningu gohon-kumite jako podstawowej metody przygotowania do walki, a następnie kihon-ippon-kumite i jiyu-ippon-kumite – podstaw kumite tradycyjnego, które następnie rozwinął w cały system yakusoku-kumite inny uczeń G.Funakoshi – HironoriOhtsuka – twórca Wado-Ryu. W 1935 r. uczeń Funakoshiego, a wcześniej ekspert ju-jitsu HironoriOhtsuka (1898-1982) założył styl Wado-ryu. Ohtsuka, który stworzył hybrydę karate i starojapońskiego ju-jitsu uznany został pod koniec życia za Meijin karate (największy ekspert w sztuce wojennej, tytuł ten może posiadać co najwyżej jeden aktualnie żyjący mistrz w danej sztuce).

W 1935 ShigeruEgami i GenshinHironishi wprowadzili wolną walkę sparringową (jiyu-kumite) na Uniwersytetach Chuo, Senshu i Waseda. Była to poważna innowacja. Podczas, gdy G.Funakoshi nauczał według zasady zawsze zaczynaj i kończ blokiem, Egami i Hironishi zalecali stosunkowo dużo walki swobodnej, sterowanej wyłącznie inwencją zawodników. Konsekwencją tych sparringów stało się bardzo szybkie dążenie Shotokanu w kierunku walki na poły “sportowej” , a jednocześnie lepsze dostosowanie do wymagań nowoczesnej samoobrony. Egami i Hironishi kładli także wielki nacisk na aspekty psychologiczne walki wręcz. Kwintesencja wieloletnich doświadczeń w kumite została zawarta w klasycznym Ten No Kata.

Wymienione grono ekspertów już we wczesnych latach trzydziestych wprowadziło zasadę, według której w realnej walce, z powodu niekorzystnego oddziaływania czynników psychicznych, traci się co najmniej połowę umiejętności technicznych. Zatem trzeba tak trenować i taki osiągnąć poziom, aby nawet utrata połowy z nich nie miała znaczenia dla wyniku walki. Efektem przyjęcia tego rodzaju założeń stały się treningi niesłychanie intensywne, trwające niekiedy kilkanaście godzin, prowadzące do omdlenia lub ostatecznego wyczerpania. Po latach takiej pracy treningowej indywidualny poziom wyszkolenia technicznego zbliżył się do umiejętności cyrkowych, wręcz niewiarygodnych. W ten oto sposób dokonała się unwersalizacja szkoły Shotokan. Funakoshi już nie powrócił do dawnej nazwy ?ToTe?, a po jakimś czasie, nowa nazwa została ogólnie przyjęta.

Ojcowie założyciele Karate-Do

W czasie wprowadzenia Karate do Japonii było ono nazywane “To-te” lub “Karate” (“chińskie” a potem “puste ręce”). W 1930 roku mistrzowie Karate domagali się, aby nastąpiła zgodność dotycząca nazwy tej sztuki samoobrony. Na spotkaniu w 1936 roku zwołanym przez ChofuOta, szefa wydawców RyukyuShinpo Press, ChojunMiyagi, Chomo Hanashiro, ChokiMotobu, ChotokuKyan, KentsuYabu, GenwaNakasone, ChoshinChibana, ChoryoMaeshiro i ShinpanShiroma zgodzili się, że należy używać nazwy Karate (pisanej jako “puste ręce?) co w tłumaczeniu oznacza “sztukę samoobrony gołymi rękami” lub “sztukę samoobrony bez broni”.

Gichin Funakoshi często powtarzał: CELEM KARATE JEST PRAKTYKOWANIE WZNIOSŁEGO DUCHA POKORY. Jest on także autorem zasady: KARATE NI SENTE NASHI, co można przetłumaczyć: “Karate nie atakuje pierwsze” lub “Karate nie jest sztuka agresji”

Funakoshiemu udało się dokonać nadzwyczajnego zabiegu – połączył “dziką” bojową sztukę z wykładnią filozoficzno-moralną oraz przystosował ją do mentalności Japończyków i japońskiej kultury. Wiele zapożyczył z judo (ceremoniał, system hierarchii stopni, etykietę dojo) i w ogóle z japońskiej obyczajowości. Sławna sentencja mistrza “KARATE NI SENTE NASHI” stała się dewizą tej sztuki walki. Funakoshi pozmieniał również wszystkie nazwy technik i kata na japońskie, żeby uczniowie mogli go lepiej zrozumieć. Poza tym techniki kata zostały uproszczone przez Funakoshiego, w stosunku do oryginalnych kata z Okinawy. Funakoshi zmienił również zasady treningu. Podczas gdy uprzednio istniały tylko kata, obecnie podzielił ćwiczenia karate na trzy rodzaje: podstawy (kihon), kata i ćwiczenia walki (kumite).

Wyższa Szkoła w Okinawie

Karate rozwinęło się więc w latach trzydziestych w całej Japonii, najpierw na uniwersytetach, później w ośrodkach militarnych. Zmieniono nazwy kata na czysto japońskie, uproszczono ich ruchy, usystematyzowano, zmieniono szereg pozycji, zaczęto ćwiczyć praktyczne zastosowanie kata w parach, przechodząc powoli najpierw do aranżowanej walki a później do wolnej walki. Wymienieni twórcy czterech wielkich stylów japońskiego karate zaczęli rozwijać techniki kumite – walki, sparingu. Miyagi oraz GogenYamaguchi (rozwijający Goju-ryu w Japonii poza Okinawą), zwany Kotem, wprowadzili bunkai – interpretację ruchów kata z partnerem. Syn Funakoshi, Yoshitaka opracował podstawy tradycyjnego kumite (kichonkumite), Ohtsuka rozwinął to w cały system yakusoku-kumite. Młodym ludziom przestało wystarczać praktykowanie kata, odwieczny sposób nauki karate na Okinawie. Na wzór judo niektórzy zaczęli myśleć o sportowym aspekcie karate. Funakoshi i większość starych mistrzów z Okinawy byli temu przeciwni uważając, że wypaczy to psychikę karateki.

Pod koniec życia Funakoshi został prezydentem Japan Karate Association, nie zdając sobie prawdopodobnie sprawy, że organizacja ta została stworzona głównie dla przekształcenia karate w sport. W roku jego śmierci rozegrano pierwsze mistrzostwa Japonii.

Sztuka Karate w krótkim czasie rozprzestrzeniła się w całej Japonii, a Funakoshi podróżował po całym kraju dając wykłady o karate i prezentując jego użycie. Największe uniwersytety Kraju Kwitnącej Wiśni zapraszały go, aby pomógł założyć drużyny karate. Funakoshi nie mógł prowadzić wszystkich zajęć osobiście i zaczął delegować swoich najzdolniejszych uczniów do nauczania karate. I tak: Uniwersytet Keio – IsaoObata, Uniwersytet Waseda – Hiroshi Noguchi, Uniwersytet Hosei – TatsuoSaeki, Uniwersytet Takushoku – SeichoTakagi, Uniwersytet Chuo – ShigeruEgami, Uniwersytet Kobazawa – HidetakaNishiyama, Uniwersytet Senshu – GenshinHironishi, Wyższa Szkoła Medyczna Nihon – HironoriOhtsuka, Uniwersytet Nippon – Imura, Uniwersytet Teisho – Omura i inne Popularność Karate w kręgach inteligencji okazała się tym dla Karate szczęśliwa, że pomogła w przekształceniu go cudownego i tajemniczego w nowoczesną sztukę walki, opartą o podstawy naukowe. Kiedy nauka karate stała się w Japonii niesamowicie popularna wielu innych mistrzów z Okinawy przybyło nauczać tej sztuki. Karate wiele przyjęło elementów ze starojapońskich technik walki i w ten sposób powstały podstawy dla nowoczesnego japońskiego stylu – Shotokan. Pierwszy złoty wiek karate, jak go nazwano, nastąpił około roku 1940, kiedy to nieomal każdy znaczniejszy uniwersytet w Japonii miał własny klub karate.

Trening w Shuri

W późnych latach trzydziestych nastrój przygotowań wojennych trafił również do dojo Mistrza – treningi trwały do późnych godzin godzin nocnych, a sala nie mogła pomieścić wszystkich ćwiczących. Nie tak dawno zdemilitaryzowana sztuka znów poczęła pełnić funkcje bojowego sztandaru – tym razem najczęściej była to japońska młodzież, przesycona duchem japońskiego militaryzmu. Druga wojna światowa była dotkliwym ciosem dla Karate – zginęło wielu mistrzów, szczególnie na Okinawie, gdzie toczyły się ciężkie walki i przyczyniło się do zaniknięcia niektórych stylów karate, które przekazywano w rodzinie z pokolenia na pokolenie. Po zakończeniu wojny nauczanie karate zostało utrudnione gdyż jednym z warunków kapitulacji Japonii był zakaz uczenia japońskich sztuk walki w szkołach, gdyż Amerykanie obawiali się odrodzenia japońskiego ducha imperialistycznego. O Karate jednak nie słyszeli, toteż ruch ten odrodził się o wiele wcześniej, szczególnie po powrocie G.Funakoshi do Tokio.

Japoński okres rozwoju karate przyniósł, na wzór innych sztuk podział na stopnie szkoleniowe kyu i mistrzowskie dan. Był to ważny krok w usystematyzowaniu wiedzy karate, która na Okinawie nie była spisywana, a wielu mistrzów nie znało się wzajemnie i zabierało swoje tajemnice do grobu. Karate na Okinawie nigdy nie było tak jawne i powszechne. Dochodziło w przeszłości do absurdów (w naszym, współczesnym rozumieniu) – oto jeden ze słynnych mistrzów Okinawy, ChokiMotobu, zwany Małpą urodził się jako trzeci syn w rodzinie, w której uczono rodzinnego stylu karate tylko syna pierworodnego. Próbował podglądać, później ćwiczył samodzielnie, wdawał się w bójki, odwiedzał różnych mistrzów, którzy dla jego reputacji niespokojnego ducha nie bardzo chcieli go uczyć aż w końcu wyjechał do Kyoto, gdzie stoczył pojedynek z zagranicznym zawodowym bokserem pokonując go z łatwością. To zdarzenie opisane w gazetach przyniosło mu sławę. Nie ustawał w praktyce karate do końca życia, pozostając wielką indywidualnością. Tymczasem jego starszy brat, ChoyuMotobu po latach złamał tradycje rodzinne i zaczął nauczać innych i to spoza rodziny. Jego uczeń, SeikichiUehara założył Motobu-ryu a ChokiMotobu nigdy tego stylu nie ćwiczył! Rok 1964 i olimpiada w Tokio wydawały się milowym krokiem na drodze rozwoju karate. Po raz pierwszy rozdano medale olimpijskie w judo i stworzono nadzieje dla karate pod warunkiem unifikacji stylów i przepisów walk sportowych. W tym celu powstała organizacja All-Japan Karate-do Federation skupiająca 4 wielkie style japońskie i dziesiątki mniejszych.

Po drugiej Wojnie Światowej w Japonii doszło do kryzysu w rozwoju karate. Spowodowane to było wprowadzonym przez amerykańskie wojska okupacyjne zakazem uprawiania sztuk walki (obowiązywał do 1948 roku), a także powrotem z frontów karateków z długim stażem, ale kilkuletnią przerwą w treningach, którzy cofnęli się w umiejętnościach, podczas, gdy ich młodsi koledzy zrobili przez ten czas duże postępy. Tradycyjne podejście japońskie z podziałem na sempai, starszego brata i kohai, młodszego jego ucznia spowodowało spowolnienie rozwoju karate, szczególnie wśród karateków Shotokanu. Ów kryzys spowodował między innymi pierwszy rozłam wśród karateków Shotokanu. Podczas gdy Funakoshi i jego uczniowie zgromadzenii wokół jego Dojo i klubu na Uniwersytecie Takushoku zaaprobowali innowacje Yoshitaki Funakoshiego, o tyle karatecy związani z Ligą Akademicką (IsaoObata, SeichiTakagi, Hiroshi Noguchi, ShigeruEgami, GenshinHironishi) skupili wokół siebie praktyków karate z długim stażem trenujących w klubach uniwersyteckich, zdecydowali odejść z Dojo Funakoshiego i stworzyli własną organizację karate – Ogólnojapońską Studencką Ligę Karate, której przewodniczącym został IsaoObata.

Karate przetrwało masakrę II wojny światowej i wyłonił się cel w postaci jego umiędzynarodowienia. Karate odrodziło się z popiołów wojennych i wzmocniło się zajmując pozycję równą takim międzynarodowym sportom jak boks, judo, zapasy i aikido. Było to naprawdę pamiętne osiągnięcie.

Po zakończeniu II wojny światowej administracja USA w Japonii wydała zakaz uprawiania Judo i Kendo, które podtrzymywały ducha militarnego. W rezultacie Karate-do i Aikido stały się bardzo poszukiwane jako tzw. “wartość bezpieczna” i zaczęły rozprzestrzeniać się na świecie. Inną ważną przyczyną, dla której wzrastała popularność i zainteresowanie Karate-do i Aikido, było to, że można było obie te sztuki uprawiać bez żadnych przyrządów.

Dawało to znaczą przewagę nad innymi sportami w tamtych czasach, gdy sprzęt do sztuk walki i innych sportów był nieosiągalny. Tak więc czas i przypadek sprawił, że Karate-d? weszło w nową erę i popularność jego rosła. Spowodowało to jednakże poważne skrócenie szkolenia instruktorów w celu sprostania potrzebom.

Z wielu japońskich instruktorów w Japonii, w latach trzydziestych, tylko niewielu, szczególnie KoyuKonishi i ShiningOtsuka, poświęciło się Karate do po wojnie. Przyczyną zmniejszenia liczby instruktorów były wydarzenia w historii Karate w Japonii , szkodliwe dla tej sztuki i brak kontynuacji treningów w czasie wojny.

Wydarzenia te pomogły stworzyć niezwykły fenomen w Japonii – pojawienie się “natychmiastowych instruktorów Karate”. Było wiele wydarzeń i przykładów dotyczących tego fenomenu. Jeden z nich wydarzył się zaraz po wojnie.

Po wojnie stacjonujące w Japonii alianckie siły zbrojne niejednokrotnie występowały z żądaniem przedstawienia im pokazów sztuk walki. Znawcy judo, kendo i karate-do formowali się w grupy i odwiedzali bazy wojskowe dwa do trzech razy w tygodniu, demonstrując swoją sztukę. Karate wzbudziło ogromne zainteresowanie wśród żołnierzy. Była to sztuka widziana przez nich po raz pierwszy w życiu. W 1948 roku założono Japońską Organizację Karate-do ( Nihon Karate-do Renmei) Również w tym samym roku dokonano standaryzacji kata, usystematyzowano techniki i opracowano wymagania egzaminacyjne oraz przeprowadzono pierwszy kurs instruktorski dla instruktorów karate. W 1949 grupa uczniów G.Funakoshi (w tym m.in. M.Nakayama i H.Nishiyama) dokonała ujednolicenia – standaryzacji wszystkich kata nauczanych w różnych ośrodkach związanych z Masatoshi Nakayama i Uniwersytetem Takushoku.

Hidetaka Nishiyama

Również w 1949 roku założona została Ogólnojapońska Akademicka Unia Karate, której pierwszym przewodniczącym został HidetakaNishiyama – konkurencyjna dla Ligi Akademickiej. Od tego momentu w Karate nastąpił gwałtowny rozwój prowadzący do powstania trzech aspektów Karate: samoobrony, sztuki fizycznej i sportu.

W roku 1952 Dowództwo Lotnictwa Strategicznego Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych (SAC) wysłało do Japonii grupę młodych oficerów i podoficerów dla studiowania judo, aikido i karate-do. Miało to na celu wyszkolenie instruktorów wychowania fizycznego. Przez trzy miesiące spędzone w Japonii żołnierze ci poddawani byli intensywnemu szkoleniu teoretycznemu i praktycznemu. Był to dla rozwoju karate istotny krok naprzód. Od owego czasu przez kilkanaście lat corocznie przybywały dwie-trzy takie grupy. Amerykanie stacjonujący w Japonii byli pierwszymi uczniami karate z innego kontynentu. W szkoleniu amerykańskich oficerów uczestniczyli m.in. Masatoshi Nakayama, IsaoObata, HidetakaNishiyama i inni.

Ów program szkoleniowy został oceniony bardzo wysoko i grupy zaczęły przybywać również z innych krajów. Wiele krajów występowało również z prośbą o przysłanie instruktorów karate celem wyszkolenia własnych. Skutkiem tego było skierowanie, w 1953 roku do Stanów Zjednoczonych, pierwszych instruktorów w celu nauczania karate. Był to z pewnością pierwszy krok w kierunku spopularyzowania karate na świecie.

W 1955 roku powstał Japoński Związek Karate ( Japan Karate Association – JKA ), w którym Gichin Funakoshi objął stanowisko głównego instruktora. Początkowo w skład JKA wchodziło kilku członków i garstka instruktorów (Nakayama, Nishiyama, Enoeda, Shirai, Mikami, Kanazawa i inni) którzy studiowali pod okiem Funakoshiego. W 1957 roku zmarł Gichin Funakoshi, który do końca życia sprzeciwiał się zawodom sportowym w karate. Przewodnictwo w Shotokanie przejmuje po nim Masatoshi Nakayama.

Już 20 października 1957 roku zorganizowany został I Ogólnojapoński Turniej Mistrzowski Karate-do. Sponsorem Imprezy był Japoński Związek Karate, a już następnego miesiąca Ogólnojapońska Studencka Liga Karate zorganizowała mistrzostwa przed widownią kilkutysięczną. 10 kwietnia 1958 roku JKA została oficjalnie zatwierdzona przez japońskie Ministerstwo Edukacji. Oprócz tego, że były to przedsięwzięcia epokowe w dziejach karate, obydwa turnieje jeszcze bardziej spowodowały wzrost zainteresowania karate w Japonii.

Obecnie turnieje te odbywają się corocznie i nabierają coraz większego rozmachu. Podobne zawody mają również miejsce w wielu innych krajach (w tym i w Polsce). Największe wśród nich znaczenie mają: Światowy Turniej Mistrzowski Karate-do, Mistrzostwa Świata ITKF, Mistrzostwa Świata WKF oraz Shoto World Cup organizowany przez JKA. Rywalizacja sportowa i rozprzestrzenienie się karate na świecie to najważniejsze punkty powojennego rozwoju karate.

Nakayama przez całe swoje życie prowadził działalność, która miała ma celu rozwinąć i rozpowszechnić Shotokan na całym świecie. Kierował dobrze wyszkolonych instruktorów do różnych krajów. Większość z nich obecnie kieruje światowymi organizacjami, które powstały po rozpadzie Shotokanu (H.Nishiyama w USA – International Traditional Karate Federation, T.Okazaki w USA – InternatiomalShotokan Karate Federation, T.Kase we Francji i K.Enoeda w Wlk. Brytanii, H.Shirai we Włoszech – World Shotokan Karate Academy, HirokazuKanazawa w Wlk. Brytanii – Shotokan Karate International Federation oraz H.Ochi w Niemczech – JKA Germany). Również w samej Japonii JKA nie utrzymała jednolitej struktury, po śmierci Nakayamy (15 kwietnia 1987) rozpadła się na JKA ( TetsuhikoAsai) i JKA World Federation (HastukuniSugiura) , część japońskich karateków wywodzących się z Shotokanu ćwiczy również w Japan Karate Federation.

Karate współczesne

Rywalizacja sportowa i popularyzacja karate w świecie to najważniejsze punkty powojennego rozwoju karate. Okres ten można przede wszystkim połączyć z najwybitniejszą karateką tego okresu – koreańskim mistrzem, twórcą stylu Kyokushin – MasutatsuOyamą. Można go nazwać wielkim reformatorem Karate, za jego udziałem ta sztuka walki rozpowszechniła się poza Japonią, ale i rozpoczął się w niej rozłam – wyklarował się podział: na style tradycyjne w opozycji do nowoczesnych, kontaktowych, nastawionych na współzawodnictwo sportowe.

Masutatsu Oyama

Historia najpopularniejszego obecnie stylu Karate – Kyokushinkai “Ekstremum Prawdy” jest w dużej mierze historią życia jego twórcy nieżyjącego już MasutatsuOyamy. Przyszedł on na świat w 1923 roku w Korei Południowej. Jako uczeń szkoły podstawowej zaczął naukę chińskiego stylu Kempo. W 1936 roku zdobył czarny pas. W wieku 13 lat osiedlił się na stałe w Japonii, gdzie trenował karate pod kierunkiem Funakoshi. Jako 17-letni student uniwersytetu w Takushoku zdobył 2 Dan w karate. W 1947 roku został mistrzem Japonii w pierwszych powojennych mistrzostwach w karate. W rok później zdecydował się poświęcić swe życie karate i rozpoczął długi, 18-miesięczny trening w górach, by doprowadzić do perfekcji swą technikę. Po powrocie – jako jedyny w historii karateka – zdecydował się na widowiskową walkę z bykiem. Potrafił umiejętnie połączyć walkę karate z trakcyjnym medialnie widowiskiem, dzięki czemu zdobył dużą popularność. W 1952 roku wyjechał do USA, gdzie przez 11 miesięcy prowadził szkolenia i pokazy. W 1954 roku Oyama otwarł pierwsze Dojo, a dziewięć lat później założył Międzynarodową Organizację Karate Kyokushinkai z centralnym DojoHonbu w Tokio. Rok później były premier Japonii E. Sato otrzymał tytuł Kaicho (prezydenta), a Oyama został Kancho (dyrektorem). W 1974 roku KanchoOyama otrzymał 9 Dan i rok później odbyły się pierwsze Otwarte Mistrzostwa Organizacji Kyokushinkai, w których zwyciężył E. Sato. Aktualnie Międzynarodowa Organizacja Kyokushin jest najbardziej dynamiczną i liczną organizacją karate na świecie. Posiada blisko 1100 oddziałów w ponad 120 krajach, zrzeszając ok. 2 mln członków. W jej zarządzie zasiadają m.in. M. Mori i T. Miki – byli premierzy Japonii, król Hiszpanii Juan Carlos. MasutatsuOyama, jako twórca i założyciel nowoczesnego kierunku, posiadał najwyższy stopień wtajemniczenia – 10 Dan. Był autorem fundamentalnych publikacji książkowych na temat karate. Do historii przeszły jego niesamowite wyczyny są wprost fantastyczne: walczył on m.in. przez 3 dni non stop ze 100 przeciwnikami, pokonał 50 byków, dzięki czemu przyczynił się do popularyzacji karate. W czasie trwania swojej błyskotliwej kariery zyskał przydomek “ostatniego samuraja”.

Dotkliwym ciosem dla japońskiego karate była druga wojna światowa – zginęło wówczas wielu mistrzów, szczególnie na Okinawie, gdzie toczyły się ciężkie walki. Natomiast jednym z warunków kapitulacji Japonii postawionych przez USA był zakaz uczenia japońskich sztuk walki w szkołach – Amerykanie obawiali się odrodzenia ducha imperialistycznego w tym narodzie, zakaz ten dotyczył Kendo, Judo i Aikido. O karate jednak Amerykanie nie słyszeli, toteż ruch ten odrodził szczególnie szybko, zwłaszcza po powrocie mistrza Funakoshiego do Tokio. Amerykańscy oficerowie stacjonujący w Japonii byli pierwszymi adeptami karate z innego kontynentu ćwiczącymi karate. W szkoleniu amerykańskich żołnierzy szczególnie aktywny był jeden z uczniów Funakoshi, Masatoshi Nakayama (1913-1987), który ponad trzydzieści lat stał na czele Japan Karate Association, rozwinął karate sportowe i spopularyzował styl Shotokan na całym świecie wysyłając w świat dobrze wyszkolonych instruktorów, z których większość już od wielu lat stoi na czele światowych organizacji (ruch Shotokan podzielił się obecnie). Wśród nich warto wymienić T. Okazaki w USA (International Shotokan Karate Federation), HidetakaNishiyama w USA (International Traditional Karate Federation), T. Kase we Francji i K. Enoeda w Anglii (World Shotokan Karate Association), H. Kanazawa w Japonii (Shotokan Karate International) oraz H. Ochi w Niemczech (JKA Germany) i H. Shirai we Włoszech (World Shotokan Karate Academy ).

Warto tutaj podkreślić również zasługi M. Nakayamy dla rozwoju karate. Nakayama przez całe swoje życie prowadził działalność, która miała ma celu rozwinąć i rozpowszechnić Shotokan na całym świecie. Kierował dobrze wyszkolonych instruktorów do różnych krajów. Większość z nich obecnie kieruje światowymi organizacjami, które powstały po rozpadzie Shotokanu (HidetakaNishiyama w USA – International Traditional Karate Federation, K.Funakoshi w USA Funakoshi Shotokan Karate Association, T.Okazaki w USA – InternatiomalShotokan Karate Federation, T.Kase we Francji i K.Enoeda w Wlk. Brytanii, H.Shirai we Włoszech – World Shotokan Karate Academy, HirokazuKanazawa w Wlk. Brytanii – Shotokan Karate International Federation oraz H.Ochi w Niemczech – JKA Germany).

Do popularyzacji karate w USA przyczynili się także: słynny piosenkarz (i praktyk karate) Elvis Presley oraz aktor Bruce Lee, posługujący się mieszanką stylów chińskich, japońskich i koreańskich, którą nazwał JeetKune Do. Wiele pokazów organizował w USA, zmarły niedawno Ed Parker, nazywany “ojcem amerykańskiego karate”. Od 30 lat naucza w Kalifornii karate Takayuki Kubota (Internatinal Karate Association), twórca oryginalnego, agresywnego stylu Gosoku-ryu.

Naczelna japońska organizacja karate tradycyjnego – JKA również w samej Japonii nie utrzymała jednolitej struktury, po śmierci Nakayamy (15 kwietnia 1987) rozpadła się na JKA (TetsuhikoAsai) i JKA World Federation (HastukuniSugiura), część japońskich karateków wywodzących się z Shotokanu ćwiczy również w Japan Karate Federation.

W 1957 roku zorganizowany został I Ogólnojapoński Turniej Mistrzowski Karate-do. Sponsorem Imprezy był Japoński Związek Karate (JKA), a już następnego miesiąca Ogólnojapońska Studencka Liga Karate zorganizowała mistrzostwa przed widownią kilkutysięczną. 10 kwietnia 1958 roku JKA została oficjalnie zatwierdzona przez japońskie Ministerstwo Edukacji. Oprócz tego, że były to przedsięwzięcia epokowe w dziejach karate, obydwa turnieje jeszcze bardziej spowodowały wzrost zainteresowania karate w Japonii. Obecnie turnieje te odbywają się corocznie i nabierają coraz większego rozmachu. Podobne zawody mają również miejsce w wielu innych krajach (w tym i w Polsce). Największe wśród nich znaczenie mają: Światowy Turniej Mistrzowski Karate-do, Mistrzostwa Świata ITKF, Mistrzostwa Świata WKF oraz Shoto World Cup organizowany przez JKA.

Hidetaka Nishiyama

Wkrótce po przybyciu do Stanów Zjednoczonych HidetakaNishiyama zakłada All American Karate Federation w 1961 roku, która zrzeszała amerykańskich karateków ćwiczących Shotokan. W 1975 roku Nishiyama zakłada International Amateur Karate Federation, która na początku lat osiemdziesiątych, po wewnętrznej reformie zarówno struktury, jak i metod treningowych, przekształciła się w International Traditional Karate Federation.

Warto zaznaczyć, że sam Gichin Funakoshi był przeciwnikiem zawodów sportowych. Dla niego walka sportowa nie odpowiadała duchowi karate-do. Gloria i samozadowolenie którą odczuwaliby zwycięzcy mogła mieć zły wpływ na mentalność karateki. Według niego właściwym stosunkiem do swojego karate powinno być ciągłe szukanie doskonałości, niezadowalanie się osiągniętym poziomem. Jego dewizą było Karate ni sentenashi (Karate nie jest sztuką ataku).

Mimo to istniała w karate tradycyjnym spora grupa karateków zwłaszcza wśród grup uniwersyteckich których pociągała rywalizacja sportowa. Judo jako pierwsza ze sztuk walki wkroczyło na drogę współzawodnictwa sportowego. Pomimo oficjalnego zakazu mistrza Funakoshiego odbywały się sekretne pojedynki pomiędzy dojo uniwersyteckimi.

Wracając do aspektu sportowego i rozwoju karate – rok 1964 i olimpiada w Tokio wydawały się milowym krokiem na drodze rozwoju karate. Po raz pierwszy zostały rozdane medale olimpijskie w judo i dano dla karate nadzieje pod warunkiem unifikacji stylów i przepisów walk sportowych . W tym celu GogenYamaguchi zw. “Kotem” (Goju-Ryu Goju-Kai) doprowadził do powstania FederationAll-Japan Karate-do Organizations (1964 r.), która zjednoczyła wszystkie style karate. W 1970 roku założona została największa organizacja karate – World Union of KaratedoOrganizations(WUKO), której celem między innymi jest ujednolicenie przepisów sportowych na żądanie MKOL. Jej przewodniczącym został RyochiSasagawa. Niestety na mistrzostwach i kongresie w Paryżu w 1970 doszło do rozłamu. Główną przyczyną było dopuszczenie RPA do mistrzostw – kraju stosującego wtedy politykę aparthaidu wobec mieszkańców. Doprowadziło to do powstania w 1975 roku konkurencyjnej o nieco odmiennych zasadach International Amateur Karate Federation (IAKF), którą wspierał H. Nishiyama. Warunek unifikacji, postawiony przez Komitet Olimpiski nie został zrealizowany.

W latach osiemdziesiątych rozmowy o zjednoczeniu tych dwóch organizacji nasiliły się, nawet rozegrano wspólny puchar świata w Budapeszcie, ale nie minęło wiele czasu a w 1981 roku Nishiyama stanął na czele InternatinalTraditional Karate Federation (ITKF) i kompromis znowu się oddala. ITKF odróżnia się od WUKO przepisami sportowymi i nazwą “traditionalkarate”przy używaniu dla WUKO nazwy “modern karate”, jednakże zawodnicy ITKF, jak i część WUKO ćwiczą jedną sztukę walki – Shotokan. Nową nadzieję na włączenie karate do grona dyscyplin olimpijskich dało przekształcenie się w 1996 roku WUKO w World Karate Federation, co było pierwszym krokiem wspólnych ustaleń, lecz pomimo to właśnie WKF, w przeciwieństwie do ITKF, nie ratyfikowała do dnia dzisiejszego dokumentów dotyczących zjednoczenia karate, a zarazem utworzenia światowej organizacji zrzeszającej największą ilość karateków w historii tej sztuki walki. W każdym razie szanse na status olimpijski znowu stały się odległe dla karate. Nowe rozmowy z MKOL i utworzenie Światowej Federacji Karate znowu rodzą nadzieje dla karate jako dyscypliny olimpijskiej, choć prawdopodobnie przyniesie to więcej szkody niż pożytku.

To nie koniec kłopotów i podziałów w karate, zdaje się nawet że w miarę upływu czasu przybywa i jednych, i drugich. Sąd w Tokyo odebrał prawo do używania nazwy JKA TetsuhikoAsai i obecnie istnieje tylko jedna federacja o tej nazwie. Asai jest szefem Japan Karate Shotokai ( http://www.jks.jp ) w Japonii. Jedyną organizacją upoważniąną przez MKOL do reprezentowania karate na Igrzyskach Olimpijskich jest World Karate Federation (http://www.wkf.net)

Istnieją jeszcze inne międzynarodowe federacje Shotokan: Japan Shotokan Karate Association ( http://www.jska.jp ) senseiKeigoAbe, Karatenomichi World Federation (KWF) (http://www.iris.dti.ne.jp/~hisakura/kwf ) senseiMikioNahara, Funakoshi Shotokan Karate Association ( http://www.fska.com ) prowadzona przez Kennetha Funakoshiego

Autograf

Tak więc najważniejszą postacią w powojennej historii Karate wydaje się być MasutatsuOyama, twórca kontaktowego stylu Kyokushinkai. Jego pokazy karate i walk z bykami na Hawajach i w USA w latach pięćdziesiątych przyniosły mu światowy rozgłos, przyczyniły się do popularyzacji ale i do podziałów w karate. Wielu jego uczniów założyło własne organizacje i szkoły. Duży udział w rozwoju karate jako sportu, co okazało się najlepszym środkiem popularyzacji na świecie mieli także przedstawiciele Wado-ryu: Suzuki, T. Kono, Mochizuki, M. Shiomitsu w Europie, Takamatsu w Brazylii, T. Arakawa, Eriguchi, Tanabe w Japonii, stylu Shito-ryu: Takahashi we Francji, stylu Goju-ryu: Y.Himi i T.Funasako w Europie, GoseiYamaguchi (syn Gogena) w USA. Wielu mistrzów jest jednak nadal przeciwnych traktowaniu karate jako sportu. Starzy uczniowie Funakoshi kontynuowali jego rozumienie karate. Liderem tego ruchu, który nazwano dla odróżnienia od ShotokanShotokai był ShigeruEgami (1912-1981), a z żyjących M. Harada (nauczający w Anglii). Również M. Higaonna z Goju-ryu nie uznaje sportowej drogi, podobnie do znakomitej większości mistrzów z Okinawy, wśród których do najsłynniejszych obecnie należą posiadacze 10 dan: ShoshinNagamine (Matsubayashi-ryu), KaneiUechi (Uechi-ryu), MeitokuYagi (Goju-ryu), YuchokuHiga (Kobayashi-ryu), Eizo Shimabuku (Shobayashi-ryu).

Najważniejsze dzisiaj style tradycyjne Karate to: Shorin-ryu, Shotokan, Gosoku-Ryu, Goju-Ryu.

Style wywodzące się z Kyokushin (style nazywane nowoczesnymi w opozycji do tradycyjnych):

Ashihara Karate – założone przez HideyukiAshiharę, obecnie kierowane przez Davida Cooka (8.dan); w Polsce szefem jest sensei Dariusz Winiarski (2. dan).
Enshin Karate – stworzony przez kanchoJokoNinomiya. W Polsce organizacją kieruje Radosław Kulikowski (2.dan).
Oyama Karate – kierowana przez ShigeruOyamę (10. dan) – oddzieliła się od głównej organizacji Kyokushinkai jeszcze przed śmiercią MasutatsuOyamy – w Polsce szefem jest shihan Jan Dyduch (7. dan)
Seidokaikan – założone w 1980 roku przez KazuyoshiIshiiego.
Seido juku – założone i kierowane przez kaicho Tadashi Nakamurę (9.dan) – w Polsce głównym ośrodkiem są Wadowice, a szefem kyoshi Bogdan Czapla (5. dan).
Shidokan Karate – którego założycielem i liderem jest kanchoYoshijiSoeno (10. dan), zaś w Polsce szefem jest sensei Mariusz Radliński (3.dan).